Επιστροφή στην καθημερινότητα &amp; η προσέγγιση της Ελευθερίας

View Comments

Από τον ρυθμό των εκλογών περάσαμε στον ρυθμό της καθημερινότητας. Οπότε ας φύγουμε απ’ όσα παράγουν συγκρούσεις διότι έν τέλει, πολύ μας κούρασε όλο αυτό το παιχνίδι με τους «καλούς και τους κακούς», με τους «άλλους κι εμάς», με «τους σωστούς και τους λάθος», με όσα τέλος πάντων εργαλεία διαθέτει η σύγκρουση για να μπαίνει ανάμεσά μας και να μας κατηγοριοποιεί. Όπου σύγκρουση, αν δεν αρέσει η λέξη αυτή, χρησιμοποιείστε τη λέξη «ιδεολογία», είναι περισσότερο της μόδας κι άς έχουμε περάσει στον θάνατο των ιδεολογιών.

Αν κάτι δεν πεθαίνει, αυτό είναι η Ελευθερία. Δεν υπάρχει τίποτε στον κόσμο -λέει ο νούς-, που να μην είναι αποτέλεσμα μιάς αιτίας προηγούμενης και που να μη γίνεται και αυτό αιτία ενός επόμενου άλλου αποτελέσματος. Η ικανότητα να ταξινομούνται τα φαινόμενα κατά την μεταξύ τους αιτιώδη σχέση δίνει την κατηγορία της αιτιότητας. Ότι όλα τα πράγματα υπάγονται στον λογικό αυτό Νόμο χαρακτηρίζει την νομοτέλεια αλλά η ισχύ αυτής εντοπίζεται στα προϊόντα της φύσης. Ο άνθρωπος που ανεβαίνει ψηλότερα από τον φυσικό νόμο, που θέτει σκοπούς, που ενσυνείδητα μοχθεί για την πραγματοποίησή τους, διαλύει τα δεσμά που θέτει η φυσική νομοτέλεια και οδηγείται προς την Ελευθερία. Ως ελεύθερη συνείδηση ο άνθρωπος δεν δρα σαν φυσικός οργανισμός κατά τον νόμο της αιτιότητας – αυτό κάνει καθ’ όσο μετέχει εντός της φύσης, αλλά δημιουργεί έργα τέχνης και επιστήμης με την προσωπική του σφραγίδα. Έργο της ελεύθερης συνείδησης του ανθρώπου είναι η ιστορία.

Η ιστορική πορεία του ανθρώπου ξεκινά από τα πάθη και τις ορμές. Αν αυτά τα χαρακτηριστικά μείνουν χωρίς εξέλιξη, όπως γίνεται στα ζώα, η ζωή ακολουθεί τον φυσικό της δρόμο, είναι συνέχεια του φυσικού γίγνεσθαι (νομοτέλεια), δεν δημιουργεί ιστορία. Οι πράξεις όμως των ανθρώπων έχουν νόημα, είναι ψυχικά και όχι φυσικά γεγονότα. Είναι γεγονότα συνειδητά, παράγονται από την ελεύθερη ανθρώπινη συνείδηση. Το ζήτημα είναι, πως ο δέσμιος του φυσικού νόμου άνθρωπος θα γλυτώσει από τα δεσμά του, πως θα υπερβάλει τον φυσικό νόμο, όσο και αν δεν είναι νοητό να διασπαστεί. Τον φυσικό νόμο ο άνθρωπος τον υπερβάλει με τον ιστορικό νόμο της πολιτείας. Ο άνθρωπος ελεύθερος γίνεται εφόσον υποτάσσει τον φυσικό νόμο της αναγκαιότητας στον ιστορικό νόμο της συνείδησης και εφόσον στα πνευματικά του έργα ο άνθρωπος, ο δημιουργός του Πολιτισμού, δρα ως προσωπικότητα, δημιουργεί αξίες και με αυτές γίνεται προσμέτρηση κάθε έργου στην περιοχή της τέχνης, της επιστήμης, της Πολιτείας και της συμβίωσης του με τον συνάνθρωπό του.

Ας δωθεί εδώ η διευκρίνηση ότι, κατ’ ουσία ο άνθρωπος δεν διασπάται, δεν διαιρείται σε φυσικό και πνευματικό. Συγχωρείται όμως ο εννοιολογικός χωρισμός -όχι πραγματικός-, για να υπογραμμισθεί πως λυτρώνεται η ελεύθερη συνείδηση από τα δεσμά που παρεμβάλει η φυσική νομοτέλεια. Πρώτος χώρισε τη φύση από τον άνθρωπο ο Kant. Η φύση υπόκειται σε νόμους, ο άνθρωπος δημιουργεί την ιστορία του Πολιτισμού, δρα αυτόνομα. Με αυτές τις αιώνιες και ακατάλυτες αξίες που αυτός ο άνθρωπος δημιουργεί πέρα από χρόνο και χώρο, συνθέτει ενότητες και συστήματα μέσω των οποίων ερμηνεύει τα ψυχικά και πνευματικά γεγονότα.

Τους σκοπούς των πράξεων του ελεύθερου ανθρώπου βλέπει η ιστορία έξω από τους φυσικούς νόμους και πάντοτε μέσα στους πνευματικούς του αγώνες. Ο ιστορικός υλισμός θυσιάζει το μεγάλο γεγονός της αυτονομίας της συνείδησης με το να δέχεται ότι η ιστορία είναι προέκταση της φύσης χωρίς πνευματικούς σκοπούς και μόνο με υλικούς. Έκ των προτέρων δογματικά τίθεται η αξίωση, ότι κάθε ιστορικό γεγονός προέρχεται από οικονομικούς παράγοντες. Παραπάνω από τους φυσικούς αγώνες υπάρχουν μέσα στην ιστορία πνευματικοί αγώνες, έξω από την οικονομική ζωή. Το ζήτημα δεν έγκειται στο τι είναι ένας χωράφι, μία χαράδρα, ένα ποτάμι, ένας λόφος αλλά τι αξίζει η δημιουργία ενός συνοικισμού, η νίκη ενός αθλητή στο στίβο, η αποτύπωση νοήματος σε ένα έργο τέχνης. Ένα φυσικό γεγονός το δέχεται κανένας όπως είναι. Ένα δημιούργημα όμως της ελεύθερης συνείδησης του ανθρώπου το κατανοεί και ερμηνεύει τον σκοπό της δημιουργίας του. Ροπή προς τα έξω αποκαλύπτει το υλικό περιεχόμενο του κόσμου. Εμβάθυνση προς τα μέσα αναπαύει το πνεύμα, διότι το φέρνει στη συνείδηση του εαυτού του. Και ο κόσμος γίνεται πρόβλημα της συνείδησης, όπως ο άνθρωπος ως συνείδηση αποκαλύπτει τον εαυτό του μέσα στον κόσμο. Ενεργεί λοιπόν ο άνθρωπος και η ενέργειά του δεν είναι παρά θέση και πραγματοποίηση σκοπών.

Εδώ λοιπόν τίθεται το ερώτημα: Ποιο είναι το νόημα της ζωής του ανθρώπου;

Του Πεζοπόρου